Blog Detay

BEFAS BES'e İyi Gelecek

BEFAS NEDİR? BEFAS’TAN BEKLENTİLER NELERDİR?

 

Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu (BEFAS) İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. tarafından işletilen, emeklilik yatırım fonu paylarının alım satımının yapıldığı merkezi elektronik platformudur.

1 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla katılımcıların bu platform üzerinden sunulan tüm emeklilik şirketlerinin fonlarının alım satımını yapmasına imkân tanınmıştır.

BEFAS sayesinde, emeklilik şirketleri kurucusu oldukları fonların yanı sıra başka şirketlerin fonlarını almak isteyen katılımcıların taleplerini de karşılayabilir duruma gelmişlerdir. Katılımcılar, hizmetinden memnun kaldıkları emeklilik şirketini değiştirmeden başkaca fonlara erişebilir duruma gelmişlerdir.

Befas Bilgilendirme Platformu

BEFAS Bilgilendirme Platformu, başka şirketlerin fonlarına yatırım yapmak isteyen katılımcıların fon seçenekleri hakkında bilgilendirilmesi, bu seçeneklerin değerlendirilebilmesi ve fonlar arasında karşılaştırma yapabilmesi için Emeklilik Gözetim Merkezi tarafından tarafından kurulan bilgilendirme platformudur.

Emeklilik şirketleri, BEFAS üzerinden işlem yapmak isteyen katılımcılarına BEFAS’ta sunulan fonlara dair bilgilendirmenin BEFAS Bilgilendirme Platformu üzerinden sağlanacağı ve bu fonlara dair detaylı bilgileri bu Platform aracılığıyla öğrenebileceği hususunda bilgi vermekle yükümlüdür.

BEFAS Bilgilendirme Platformunda Sunulan Bilgiler

BEFAS’ta işlem gören fonların;

• Dönemsel reel ve nominal getirileri (Aylık, 3 aylık, 6 aylık, yıllık, seçilen tarih aralığında)
• İç verim oranları
• Risk seviyeleri
• Fon performans değerleme sonuçları
• Rating puanları yer almaktadır.

Befas’ın Faydaları

BEFAS sayesinde farklı şirketlerin kurucusu oldukları emeklilik fonlarına yatırım yapmak isteyen katılımcılar, müşterisi oldukları emeklilik şirketini değiştirmeden tercih ettikleri fonları içeren emeklilik planını oluşturabilmektedir. Böylece katılımcılar, sadece sözleşmelerinin bulunduğu emeklilik şirketi ve bu şirketin sunduğu fon seçenekleri ile sınırlı kalmadan, sektörde yer alan tüm şirketlerin emeklilik fonları arasından seçim yapabilme olanağına kavuşmuştur.

Katılımcılar, BEFAS’ta sunulan fonların geçmiş performansları, kategorileri, faizli/faizsiz olma durumu, fonu yöneten portföy yönetim şirketi gibi kriterler doğrultusunda karşılaştırma yaparak tercihleri doğrultusunda fon seçebilmektedir. Bu durumun fon yönetiminde performansı ön plana çıkarması, sürdürülebilir fon performanslarının oluşması ve katılımcıların memnuniyetlerinin artması yönünde katkı sağlaması beklenmektedir.

BEFAS İşlem Hacmi

BES’te yer alan 7.458.721 katılımcının devlet katkısı dahil toplam birikimi 279,9 milyar TL, OKS’de yer alan 6.346.147 çalışanın devlet katkısı dahil birikim toplamları 21,6 milyar TL’dir (EGM, 1 Temmuz 2022).

 30 Haziran 2022 tarihi itibarıyla yıl içerisinde gerçekleşen toplam işlem hacmi 1,12 milyar TL, net takas tutarı ise 397,5 milyon TL olmuştur (www.tefas.gov.tr, 30 Haziran 2022)

 Toplam fon büyüklüğü ile BEFAS Platformu işlem hacmi kıyaslandığında, sayılan faydalarına rağmen büyüklük açısından çok sınırlı kaldığı görülmektedir. Bu yönüyle değerlendirildiğinde BEFAS’ın iyileştirilecek alanlarının olduğu düşünülmektedir.

 BEFAS’ın Gelişim Alanları

BEFAS esas itibarıyla fon kurucusu olan emeklilik şirketleriyle, satıcı konumunda olan emeklilik şirketlerini online olarak biraraya getiren, yüzlerce emeklilik yatırım fonunu milyonlarca yatırımcıya ulaştıran çok başarılı bir platformdur. İlave olarak, yatırımcıların www.tefas.gov.tr ve https://www.egm.org.tr/befas/fon-listesi sitelerinden işlem gören fonlar hakkında detaylı bilgi alıp, birçok kritere göre fon bazında karşılaştırma yapabilmeleri mümkündür.

Pratikteki işleyişte, emeklilik fon satışları ve/veya emeklilik plan değişiklikleri yoğunlukla çağrı merkezleri, mobil veya internet şubelerinden gerçekleştirilmektedir. Katılımcılara bu amaçla sunulan internet ve mobil şube ekranları; sistemin çok yeni olması nedeniyle arzu edilen düzeyde kullanıcı dostu ve pratik olmasa da finansal okur yazarlığı yüksek olan sabırlı ve titiz katılımcılar tarafından işlem yapılabilecek fonksiyoneliktedir.

Ancak fonlarla ilgili bilgilerin emeklilik şirketlerinin internet sitesinde yer almayıp, TEFAS ve EGM internet sitelerine yönlendirme verilmesi uygulmasının kullancılara işlem esnasında zorluk yarattığı değerlendirilmektedir. Bu bilgilerin kaynağının EGM veya TEFAS olduğu belirtilerek şirketlerin işlem sayfalarında sunulabileceği değerlendirilmektedir. Diğer taraftan bazı emeklilik şirkletlerinin internet sitelerinin tasarımındaki zorluklar ve/veya çok yavaş olan tepki süreleri katılımcıların işlem yapmakta zorlanmasına neden olabilmektedir.

Yukarıda yer alan genel tespitlere ilave olarak konu bazlı iyileştirme alanlarına ilişkin öneriler aşağıda yer almaktadır:

a.      Emeklilik şirketlerinin, müşterilerine risk profilleriyle uyumlu en uygun fonları, kurucusunun hangi şirket olduğuna bakmadan sunuyor olmalarının müşteri memnuniyeti açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir. Bu kapsamda emeklilik şirketlerinin befas ekran tasarımında tüm fonlara eşit mesafede duracak bir yaklaşımı benimsiyor olmaları faydalı olacaktır.

b.     EGM verilerine göre, BES ve OKS sisteminde 365 fon yer almaktadır.Fon sayısının fazla olması BEFAS sistemini kullanan yatırımcıların kendileri için uygun olan fonu bulmalarını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle emeklilik şirkletlerinin kısa süre içinde BEFAS -Fon seçim ekranlarını Dijital Yatırım Danışmanı (Roboadvisor) servisiyle donatmaları yerinde olacaktır. Bu konuda hizmet verecek roboadvisor yazılımlarının sadece emeklilik şirketlerinin kendi kurucusu oldukları emeklilik fonları arasından seçim yapmak yerine, sistemde yer alan tüm fonlar arasından seçim yapması katılımcıların menfaati açısından elzem konulardan biri olarak ön plana çıkmaktadır.

c.      BES ve OKS sisteminde yer alan fonların kurucusu emeklilik şirketi olabilmektedir. Fonları yöneten portföy yönetim şirketleri emeklilik şirketleri tarafından seçilmektedir. Emeklilik fonu yönetimine talip olan portföy yönetim şirketlerinin asgari koşulları sağlamaları durumunda sistem içinde yer alabilmelerine yönelik yapılacak düzenleme katılımcıların seçeneklerinin ve memnuniyetlerinin artmasına vesile olacaktır. Bu konuyla ilgili en güzel örnek TEFAS olabilir. TEFAS uygulamasının yarattığı rekabetçi ortam; fon getirileri ve yönetim ücretleri açısından yatırımcıların lehine sonuçlar ortaya çıkarmakta, buna bağlı olarak yatırım fonları sektörü hızla büyümektedir.

Ülkemiz finasal sisteminde son 20 yılda ortaya konulan en verimli ürünlerin başında BES ve OKS gelmektedir. Sistemde biriken tasarruflar, bireylerin emeklilik dönemleri için güvence olurken, ülkemizin kalkınması için de ihtiyaç duyulan uzun dönemli finansmanı sağlamaktadır. Bu sistemi daha da geliştirmek, daha müreffeh emeklilik ve daha güçlü Türkiye için büyük önem arz etmektedir.